BANGI, 8 JAMADILAWAL – Ketika sidang Dewan Rakyat semalam, Menteri Pengangkutan, Anthony Loke Siew Fook, menyatakan bahawa keputusan untuk menghidangkan minuman beralkohol oleh syarikat penerbangan merupakan keputusan komersial dan sudah menjadi norma dalam industri penerbangan di seluruh dunia.
Lantas, beliau menggesa perkara itu tidak dijadikan polemik dan menyatakan bahawa Malaysia Airlines (MAS) tidak lagi menghidangkan minuman beralkohol untuk penerbangan domestik dan penerbangan antarabangsa dengan perjalanan kurang tiga jam.
“Untuk laluan penerbangan (antarabangsa) ini, adalah norma untuk kebanyakan syarikat penerbangan antarabangsa memberikan pilihan kepada penumpang, agar ada minuman beralkohol untuk mereka.
“Amalan ini juga selari dengan syarikat penerbangan bertaraf antarabangsa dari negara majoriti Islam lain, termasuk Emirates, Etihad Airways, Qatar Airways, Gulf Air, Turkish Airlines dan Garuda Indonesia.
Menyanggah pandangan Anthony Loke
Walaupun arak sering dianggap sebahagian daripada layanan eksklusif dalam dunia penerbangan, kajian dan realiti pasaran menunjukkan sebaliknya. Majoriti penumpang sebenarnya tidak memerlukan atau menuntut minuman beralkohol ketika berada di udara.
Isu hidangan arak kembali diperdebatkan apabila pelbagai pihak, termasuk Ahli Parlimen ketika perbahasan di Dewan Rakyat, menggesa MAS menghentikan sepenuhnya penyediaan arak demi menghormati sensitiviti penumpang Islam dan menjaga imej negara Islam.
Ketika Menteri Pengangkutan berhujah bahawa penyediaan arak adalah sebahagian daripada standard antarabangsa, fakta menunjukkan kecenderungan sebenar penumpang jauh daripada persepsi itu.
Kajian akademik yang dijalankan oleh sekumpulan penyelidik antarabangsa bertajuk “Airline passengers’ alcohol use and its safety implications” yang diterbitkan dalam Journal of Travel Medicine mendapati bahawa 84 peratus penumpang yang ditemu bual menyatakan mereka tidak berniat minum arak dalam penerbangan.
Kajian melibatkan 1,548 penumpang di lapangan terbang Amerika Syarikat menunjukkan hanya sebahagian kecil memilih untuk minum, kebanyakan adalah penumpang penerbangan jarak jauh, kelas perniagaan atau mereka yang melancong bersama rakan.
Dapatan ini menolak tanggapan bahawa arak adalah keperluan universal dalam pengalaman penerbangan. Sebaliknya, ia menunjukkan bahawa majoriti penumpang menumpukan kepada aspek lain seperti keselesaan tempat duduk, layanan kru, ketepatan masa dan keselamatan perjalanan.
Isu keselamatan dan imej syarikat
Kajian oleh Institute of Alcohol Studies di United Kingdom pula melaporkan bahawa 60 peratus penumpang dewasa pernah berdepan insiden penumpang mabuk dalam penerbangan, suatu fenomena yang menimbulkan risiko keselamatan kepada kru dan penumpang lain.
Insiden mabuk turut memberi kesan buruk terhadap reputasi syarikat penerbangan, malah menyebabkan beberapa syarikat memperketatkan peraturan jualan arak.
Antara kes yang direkodkan termasuk pergaduhan sesama penumpang, gangguan terhadap pramugari, serta penerbangan yang terpaksa mendarat cemas kerana penumpang di bawah pengaruh alkohol.
Negara Islam tunjuk contoh jelas
Beberapa syarikat penerbangan utama dunia yang beroperasi dari negara Islam seperti Saudia, Royal Brunei Airlines, Kuwait Airways dan Iran Air langsung tidak menyediakan arak dalam penerbangan mereka.
Larangan ini bukan sahaja selari dengan undang-undang syariah negara masing-masing, tetapi diterima baik oleh pelanggan antarabangsa yang menghormati dasar tersebut.
Royal Brunei Airlines misalnya menawarkan mocktail halal sebagai alternatif, manakala Saudia secara tegas melarang penumpang membawa arak dalam bagasi.
Kedua-dua syarikat ini kekal mendapat penarafan tinggi dari segi layanan, ketepatan masa dan keselamatan, membuktikan ketiadaan arak tidak menjejaskan kualiti perkhidmatan.
Di Malaysia, MAS menghentikan hidangan alkohol bagi penerbangan domestik kurang daripada tiga jam sejak 2016, keputusan yang dikatakan dibuat selepas menilai keutamaan majoriti pelanggan.
Walaupun tiada kajian akademik tempatan khusus mengenai sikap penumpang terhadap arak dalam penerbangan, Malaysia sebagai negara majoriti Islam mempunyai asas kukuh untuk menilai semula dasar ini.
Tinjauan sosial menunjukkan penggunaan arak di Malaysia kekal rendah dalam kalangan umat Islam, manakala kesedaran terhadap gaya hidup patuh syariah semakin meningkat.
Dalam konteks itu, mengekalkan arak dalam penerbangan bukan sahaja tidak mendatangkan keperluan komersial, malah boleh mencetuskan perdebatan moral yang tidak perlu.
Tiba masa menilai semula dasar arak
Realitinya, tidak ada bukti kukuh bahawa pelanggan akan menolak sesebuah syarikat penerbangan semata-mata kerana ketiadaan arak. Sebaliknya, faktor harga tiket, keselamatan dan mutu perkhidmatan jauh lebih menentukan.
Apatah lagi apabila majoriti penumpang sendiri seperti dibuktikan melalui kajian antarabangsa, tidak menjadikan arak sebagai keutamaan.
Dalam dunia yang semakin menekankan keselamatan dan tanggungjawab sosial, langkah menilai semula dasar arak dalam penerbangan bukanlah langkah mundur, tetapi satu penyesuaian terhadap realiti dan keutamaan pelanggan masa kini.
Kajian antarabangsa menunjukkan hidangan arak hanyalah faktor kosmetik, bukan keperluan komersial sebenar.
Berdasarkan kajian industri penerbangan antarabangsa seperti International Air Transport Association (IATA), Skytrax, dan beberapa jurnal akademik seperti Journal of Air Transport Management, berikut ialah aspek utama yang dinilai penumpang apabila menentukan sama ada sesuatu syarikat penerbangan itu bagus atau tidak. Menariknya, arak tidak termasuk antara faktor penting.
1. Keselamatan dan rekod operasi
– Ini adalah keutamaan nombor satu bagi hampir semua penumpang.
– Penumpang menilai kepercayaan terhadap juruterbang, penyelenggaraan pesawat, dan reputasi keselamatan syarikat.
– Kajian IATA (2023) menunjukkan 92 peratus penumpang menyenaraikan keselamatan sebagai faktor paling penting dalam memilih syarikat penerbangan.
2. Ketepatan masa
– Statistik FlightStats dan OAG (data global) menunjukkan penerbangan lewat lebih 30 minit adalah antara punca utama rungutan pelanggan.
– Penumpang lebih menghargai jadual yang menepati masa berbanding layanan mewah atau hidangan eksklusif.
3. Layanan kru kabin
– Kajian Skytrax Customer Satisfaction (2022) mendapati layanan mesra, profesional, dan sopan menjadi faktor utama kepuasan pelanggan.
– Dalam konteks syarikat penerbangan Islam seperti Saudia dan Royal Brunei Airlines, layanan sopan tanpa alkohol dipuji kerana menjaga suasana harmoni di dalam kabin.
4. Keselesaan tempat duduk dan kebersihan kabin
– Faktor ruang kaki, keempukan tempat duduk, dan suhu kabin memainkan peranan besar.
– Ramai penumpang sanggup membayar lebih untuk “legroom” yang luas berbanding untuk akses kepada minuman keras atau hiburan mewah.
5. Harga tiket dan nilai untuk wang
– Dalam tinjauan Airline Passenger Experience Association (APEX), lebih 70 peratus penumpang memilih harga dan nilai tiket sebagai pertimbangan utama.
– Penumpang moden semakin pragmatik, mereka mahu perjalanan yang berbaloi, bukan kemewahan berlebihan.
6. Kemudahan hiburan dan Wi-Fi
– Akses kepada hiburan dalam pesawat (IFE) dan internet menjadi nilai tambah.
– Bagi penerbangan jarak jauh, kemudahan ini memberi kesan lebih besar terhadap kepuasan pelanggan berbanding menu arak.
7. Pengurusan bagasi
– Ketepatan penghantaran bagasi, kecekapan semakan masuk dan pengendalian bagasi sangat penting.
– Kehilangan atau kelewatan bagasi memberi kesan besar terhadap reputasi syarikat penerbangan.
8. Imej dan nilai jenama
– Ramai penumpang hari ini memilih syarikat penerbangan yang mempunyai imej bersih, beretika dan mesra pelanggan.
– Faktor nilai moral dan identiti Islam juga semakin penting bagi pelanggan Muslim, terutama di Asia Tenggara dan Timur Tengah.
Sertai Saluran Telegram TV Pertiwi: t.me/tvpertiwi
